WhatsApp

Anonim Şirketlerde Genel Kurul Toplantısı ve Başkanın Rolü

Gökçe Aral
Anonim Şirketlerde Genel Kurul Toplantısı ve Başkanın Rolü
İçerik
  1. I. Giriş
  2. II. Genel Kurul Toplantısı
  3. III. Genel Kurul Toplantı Başkanının Belirlenmesi
  4. IV. Genel Kurul Toplantı Başkanın Görevleri

I. Giriş

Anonim şirketin zorunlu organlarından biri olan genel kurul, pay sahiplerinin iradelerini ortaya koydukları böylece şirketin kararlarının alındığı önemli bir organdır. Pay sahiplerinin iradelerinin ortaya konmasında başkanın rolü büyüktür. Zira usulüne uygun olarak toplantıyı yönetmek ve düzen altında tutmak başkanın sorumluluğu altındadır. Toplantı başkanın görev ve yetkilerinin sınırı noktasında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanun’nda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. 09/10/2020 tarihli ve 31269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklik ile  yürürlüğe giren Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmelik, nispeten daha ayrıntılı düzenlemeye yer verilmiştir. Ancak yine de görev ve yetkilerin sınırı tam anlamıyla çizilmemiştir.

Usulüne uygun bir şekilde ortaya konmadığı takdirde iptali mümkün olan genel kurul kararlarının titizlikle yürütülen bir toplantı neticesinde alınması gerekmektedir. Bu sebeple bu makalede başkanın görev ve yetkilerine yer verilmekle birlikte genel kurul toplantısının akışından bahsedilmiştir.

II. Genel Kurul Toplantısı

Anonim şirketlerde genel kurul, pay sahiplerinin oy haklarını kullanarak şirket işleri hakkında karar aldıkları, şirketin karar organıdır. Söz konusu genel kurul kararları usulüne uygun alındıysa, toplantıda hazır bulunmayan veya olumsuz oy kullananlar dahil olmak üzere bütün pay sahiplerini bağlamaktadır. Bu kararlar şirketin iradesini oluşturmaktadır.1

Anonim şirket genel kurulu, yönetim kurulu gibi daimi bir organ değildir. Bu yönüyle istisnai hallerde toplanan olağanüstü genel kurul toplantıları hariç tutulacak olursa, anonim şirket genel kurulunun yılda bir kez olağan olarak toplanması yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi açısından yeterli kabul edilmektedir.2

Olağan genel kurul toplantılarının hesap döneminin bitiminden itibaren 3 ay içinde yapılması zorunludur. Olağan üstü genel kurul toplantıları ise ihtiyaç halinde istenildiği zaman yapılabilmektedir.

Çağrılı Genel Kurul Toplantısı esas sözleşmede gösterilen şekilde, internet sitesi açmakla yükümlü olan şirketlerin internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde (TTSG), ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce ilan yapılması üzerine toplanan genel kuruldur. Çağrı yapmaya yetkili kişiler kanunda sayılmıştır (TTK m. 414).

Çağrısız Genel Kurul toplantısı ise; sermayenin tamamını temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır bulunması ve hiçbirinin toplantıya veya gündeme herhangi bir itirazının bulunmaması durumunda genel kurul çağrısız toplanabilmektedir (TTK m. 416).

A. Toplantıya Çağrı

Kural olarak Yönetim Kurulu, Genel Kurulu toplantıya çağırır. Yönetim kurulu çağrı yetkisini ancak kurul olarak kullanabilmektedir. Anonim şirketlerde limited şirketlerden farklı olarak yönetim kurulu başkanına genel kurula çağrıda bulunma yetkisi tanınmamıştır. Kurul, alacağı bir karar ile çağrı işlemlerini gerçekleştirmek için bir veya birkaç üyeyi görevlendirebilmektedir.3

Tek pay sahipleri de mahkemeden izin alarak genel kurulu toplantıya çağırabilmektedir.

Şirket sermayesinin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan azlık pay sahipleri ise yönetim kurulunundan talepte bulunarak genel kurulu toplantıya çağırabilmektedir.

Azlık pay sahiplerinin genel kurulu toplantıya çağırması halinde genel kurulda görüşülmesini talep ettikleri konuyu da yönetim kuruluna iletmelidir. Yönetim kurulu, genel kurulun toplanması istemini kabul eder ise, TTK m. 411/4 uyarınca genel kurulu kırk beş gün içerisinde olacak şekilde toplantıya çağırması gerekmektedir. Söz konusu kırk beş günlük sürede yönetim kurulunca, genel kurulun toplanamaması halinde, istemde bulunan azlık pay sahiplerince mahkemeye başvurmaya gerek olmaksızın genel kurul toplantıya çağrılabilecektir (TTK m. 414/4).

Azlığın talebinin yönetim kurulunca reddedilmesi veya yedi günlük süre içerisinde cevap verilmemesi durumunda istemde bulunan azlık tarafından mahkemeye başvurulabilecektir (TTK m. 412)

Bu talep üzerine mahkeme iki açıdan incelemede bulunacaktır. İlk olarak kanunda öngörülen şekil şartlarının sağlanıp sağlanmadığına, ikinci olarak da azlık tarafından toplantı yapılması için gösterilen sebeplerin haklılığına ilişkin inceleme yapacaktır. Bu şartlar sağlandığı takdirde mahkeme çağrıyı kendisi yapabilmekte veya çağrı yapmak üzere bir kayyım atayabilmektedir. Çağrı mahkeme tarafından yapılsa da taleple bağlılık ilkesi gereği bu genel kurul gündemi, azlığın mahkemeye başvuru esnasında sunduğu gündemin taslağı olmaktadır. Yani burada mahkeme yönetim kurulunun yerine geçmemektedir.4

Bunlara ek olarak, Yönetmeliğin 9(5) maddesi uyarınca kayyım, 9(6) maddesi uyarınca ise, tasfiye halinde tasfiye memurları genel kurulu toplantıya çağırabilmektedir.

Yönetmeliğin 10. maddesi uyarınca, genel kurul toplantıdan en az 2 hafta önce toplantıya çağrılmaktadır. Belirtilen 2 hafta hesaplanırken, ilan ve toplantı günleri dikkate alınmaz.

B. Genel Kurul Toplantısının Açılması ve Yürütülmesi

Anonim şirketlerde usulüne göre bir genel kurul toplantısı yürütülmesi, pay sahiplerinin genel kurul toplantısına alınmasıyla başlayan ve toplantının kapatılmasına kadar devam eden bir süreçtir. Bu süreç öncelikle toplantının varlığı için gerekli olan toplantı yeter sayısının tespitiyle başlayarak, toplantıyı yürütecek olan başkanlık divanının seçimi ile devam eder. Ardından, müzakere ve görüşmeler yapılır ve oylama yapılarak tutulan tutanak ile birlikte toplantının yürütülmesi aşaması son bulmaktadır.

Yönetmelik – MADDE 23 –“ (1) Çağrısı yönetim kurulu tarafından yapılan toplantılar, iç yönergede yapılan belirlemeye uygun olarak, çağrısı yönetim kurulu dışındaki yetkililer tarafından yapılan toplantılar ise iç yönergede bu konuda belirleme yapılmamışsa bu yetkililer tarafından fiziki ve elektronik ortamda açılır.

(2) Genel kurul, açılışı müteakip bu Yönetmeliğin 14’üncü maddesi uyarınca oluşturulacak toplantı başkanlığı tarafından yönetilir.

(3) Bakanlık temsilcisinin bulunması zorunlu olan toplantılarda bakanlık temsilcisinin, diğer toplantılarda ise toplantı başkanının; şirket esas sözleşmesi ve iç yönergesi ile Kanun ve diğer ilgili mevzuatta öngörülen hususların yerine getirildiğini ve gerekli nisabın sağlandığını tespit etmesinden sonra toplantıya devam edilir.”

Yönetmeliğin 23’üncü maddesinden anlaşıldığı üzere, esas sözleşme veya iç yönerge ile toplantı başkanı atanmamışsa “toplantıya çağrıyı yapanlar” esas alınarak toplantıyı açacak kişi belirlenecektir. Bu halde toplantıyı açacak kişi, toplantı başkanlığının oluşumuna kadar geçici başkanlık yürütür.5

III. Genel Kurul Toplantı Başkanının Belirlenmesi

Genel kurul toplantı başkanın belirlenmesine ilişkin düzenleme TTK’nın 419’uncu maddesinde yer almaktadır.

TTK- MADDE 419- “(1) Esas sözleşmede aksine herhangi bir düzenleme yoksa, toplantıyı, genel kurul tarafından seçilen, pay sahibi sıfatını taşıması şart olmayan bir başkan yönetir. Başkan tutanak yazmanı ile gerek görürse oy toplama memurunu belirleyerek başkanlığı oluşturur. Gereğinde başkan yardımcısı da seçilebilir.

Bu hükme göre genel kurul başkanı esas sözleşmeyle önceden belirlenebileceği gibi genel kurul tarafından da seçilebilmektedir. İkinci fıkra uyarınca da başkanın iç yönergeyle de belirlenmesi mümkündür.

A. Toplantı Başkanının Esas Sözleşmeyle Belirlenmesi

TTK 419. madde hükmü uyarınca genel kurul toplantısını yürütmekle görevli başkan esas sözleşme ile tayin edilebilmektedir. Esas sözleşme ile görevlendirilen bu kişi tüm genel kurul toplantılarına başkanlık etme yetkisine sahiptir. Ayrıca başka bir seçim işlemine ihtiyaç duyulmamaktadır.6

Esas sözleşmeyle toplantı başkanı belirlendiği halde toplantıya gelmemiş olabilmektedir. Bu durum tutanağa geçirilerek, toplantı başkanı hazır bulunanlar arasından genel kurul tarafından seçilecektir. Bu gibi haller, esas sözleşmeyle belirlenen toplantı başkanın gelmemesi riskini taşıdığı için münferit belirlemeler yerine “yapılan genel kurulda hazır bulunan en yaşlı pay sahibi” gibi ifadelerin de tercih edilebileceği öğretide belirtilmiştir.7

Kural olarak esas sözleşmeye aykırı genel kurul kararlarının iptali istenebilmektedir. Ancak toplantı başkanın esas sözleşmeyle belirlenmesi halinde esas sözleşmeyle yapılan bu belirlemenin bir öneri (icap) niteliğinde olduğu kabul edilmektedir. Esas sözleşmeyle belirlenen toplantı başkanın görevi bir kez kabul etmesi diğer tüm genel kurulu toplantılara başkanlık etme borcu yüklemez. Her bir toplantı için ayrı ayrı kabulün aranması gereklidir.

Burada üzerinde durulması gereken husus, kural olarak esas sözleşmeye aykırılık o kararın iptali sebebiyken, esas sözleşmede aday olarak gösterilen kişinin bu öneriyi reddetmesi, TTK m. 553’te düzenlenen yönetim kurulu üyesinin esas sözleşmeden doğan yükümlülüğünü ihlali kapsamında sorumluluğuna yol açıp açmayacağıdır.

553’üncü maddede yönetim kurulu üyelerinin, yönetim kurulu üyeliğine ilişkin yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde sorumlu olacağı düzenlenmiştir. Ancak genel kurul toplantı başkanlığı yönetim kurulu üyeliğiyle bağlantılı bir iş değildir. Bu sebeple esas sözleşmede başkan olarak seçilen kişinin bu görevi reddetmesi, TTK m. 553 kapsamında sorumluluğunu doğurmayacaktır.

1. Yönetim Kurulu Başkanı veya Üyelerinin Aynı Zamanda Genel Kurul Başkanı Olabilmesi Sorunu

Uygulamada sıklıkla yönetim kurulu başkanının direkt olarak genel kurul başkanlığına atandığı görülmektedir.

Genel kurulca alınan kararlarının yönetim kurulunun faaliyetleri üzerindeki etkileri göz önüne alındığında, anonim şirket genel kurul toplantılarını yönetecek başkanın yönetim kurulu üyeleri arasından seçilmesi, şirketin sorumlu ve etkin yönetimi için ön koşul olan karar verme, yürütme ve denetleme fonksiyonlarının birbirinden tümüyle bağımsız olarak düzenlenmesi ilkesi (kuvvetler ayrılığı ilkesi) ile çelişmektedir.8

Ortakların, özellikle azınlık pay sahiplerinin haklarının gereğinin yapılmadığı, azınlık pay sahiplerinin oylanmasını istediği taleplerinin, genel kurulda toplantı başkanı olan yönetim kurulu başkanı tarafından oylamaya sunulmadan reddedildiği, muhalif pay sahiplerinin konuşmalarına izin verilmediği veya toplantıdan çıkarıldığı görülmektedir. Bu durum ise açıkça bir kötüye kullanım olup, toplantı başkanının tarafsız davranması yükümlülüğüne aykırıdır.

Doktrinde, esas sözleşmelerde çoğunlukla yönetim kurulu başkanının genel kurula başkanlık edeceği yönünde hükümler bulunmasının kanunun amaç ve ruhuna uygun düşmediği ifade edilmektedir. Zira yönetim kurulu genel kurula hesap veren ve genel kurul tarafından ibra edilen bir organdır. Dolayısıyla genel kurul başkanının yönetim kurulu dışında bir kişi olması daha uygun kabul edilmektedir.5

B. Toplantı Başkanının Genel Kurul Tarafından Seçilmesi

Genel kurul başkanı esas sözleşmede belirlenmemiş veya toplantıya gelmemiş olabilmektedir. Bu durumda toplantı açıldıktan sonra genel kurulun ilk görevi başkanı seçmek olacaktır.

Bunun için öncelikle, esas sözleşmede bir hüküm olup olmasında bakılmalıdır. Esas sözleşmede genel kurul toplantı başkanı adaylarına yönelik bir belirleme yapılmışsa buna uygun hareket edilmelidir. Ancak bu yönde bir hüküm yoksa, pay sahibi olan veya olmayan kişiler aday olabilirler.

Toplantı başkanın seçimine ilişkin kanunda özel bir karar yeter sayısına yer verilmemiştir. Bu yüzden, toplantı başkanının seçimi için, TTK m. 418 çerçevesinde genel kurul toplantılarına uygulanan toplantı ve karar nisabı uygulanacaktır. Bu bağlamda, toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile toplantı başkanı seçimi yapılacaktır.

Toplantı başkanı adayının pay sahibi olması durumunda, toplantı başkanı seçilmesine yönelik oylamada kendisi lehine olumlu oy kullanıp kullanamayacağının oydan yoksunluk kapsamında incelenmesi gerekmektedir. Oydan yoksunluk TTK’nın 436’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Başkan adayının kendi adaylığı için oy kullanmasının madde metninde geçen “kişisel nitelikte iş veya işlem” kapsamına girip girmediğine bakmak gerekmektedir.

Kanunun 393’üncü maddesinde bulunan yönetim kurulu üyelerinin müzakereye katılma yasağında kişisel iş veya işlemlerde “menfaat” kavramı esas alınmıştır. 393’üncü maddenin gerekçesinde “”Kişisel” sözcüğü ile bizzat üyeye veya yakınına yönelik, onları konu alan veya onlarla ilgili bulunan bir menfaat kastedilmiştir, yoksa bir topluluğa ait olup da kişinin de yararlanabileceği bir kazanç, bir avantaj, bir zararın önlenmesi vb. haller kişisel sayılmaz. Menfaatin şirket dışı olması gerekir; yoksa, bir üye kendisinin, eşinin alt veya üst soyundan birinin bir şirket görevine seçimi, atanması, görevden alınması, yolluk belirlenmesi vs. gibi şirketi ilgilendiren bir işte müzakerelere katılabilir.” hükmüne yer verilmiştir. 436’ncı maddede yer alan “kişisel nitelikte iş veya işlem” ifadesinin 393’üncü maddeden yola çıkarak belirlenebileceği kabul edilebilmektedir. Bu sebeple pay sahibinin toplantı başkanı adaylığı şirketle arasında kişisel nitelikte bir iş veya işlem olmadığı için kendi lehine oy kullanması mümkündür.9

1. Pay Sahibi Olmayan Kişilerin Başkan Seçilebilmesi Sorunu

Genel kurul toplantısına yönetim kurulu tarafından düzenlenen hazır bulunanlar listesine kayıtlı pay sahipleri veya bunların temsilcileri, yönetim kurulu üyeleri, var ise denetçi, görevlendirilmiş ise Bakanlık temsilcisi ve toplantı başkanlığına seçilecek veya görevlendirilecek kişiler katılabilmektedir.

Toplantı başkanının, genel kurula katılmaya yetkisi olan kişiler arasından seçilmesinin zorunlu olup olmadığına dair bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak 419’uncu maddede yer alan “pay sahibi sıfatını taşıması şart olmayan” ifadesi kafa karışıklığına yol açmakta ve uygulamada maddenin geniş yorumlanmasına sebebiyet verebilmektedir. Ancak kanunun koyucunun iradesinden yola çıkarak Kanun’un 419. maddesi hükmünün, kanun koyucunun “pay sahibi sıfatını taşıması şart olmayan” ifadesi ile pay sahibi olmayan ve fakat pay sahibi temsilcisi sıfatıyla genel kurul toplantısına katılan kişileri kastettiği öğretide kabul edilmektedir.10

C. Toplantı Başkanının İç Yönerge ile Atanması

Türk Ticaret Kanunu’nun 419’uncu maddesinin ikinci fıkrasında “Anonim şirket yönetim kurulu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından, asgari unsurları belirlenecek olan bir iç yönerge hazırlar ve genel kurulun onayından sonra yürürlüğe koyar bu iç yönerge tescil ve ilan edilir.” hükmüne yer verilmektedir.

Bu kapsamda, yönetim kurulu tarafından genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren iç yönergenin hazırlanması, bu iç yönergenin genel kurulun onayına sunulması, genel kurul tarafından onaylanan iç yönergenin tescil ve ilan edilmesi gerekir. Bu şekilde tescil ve ilanı yapılan iç yönergede toplantı başkanının nasıl belirleneceğine ilişkin hüküm bulunabilmektedir. Uygulamada çoğunlukla bu hususta iç yönergede hüküm eklendiği görülmektedir. Bu durumda, iç yönergede yer alan düzenlemeye uygun olarak, toplantı başkanı belirlenebilecektir.11

IV. Genel Kurul Toplantı Başkanın Görevleri

Genel kurul toplantı başkanının görevlerinin ne olduğuna ilişkin açıklayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak girişte bahsi geçen Yönetmeliğin ilgili hükümlerinde başkanın görevlerine yer verilmiştir.

Bu kapsamda toplantının çağrıya uygun olarak toplanıp toplanmadığını kontrol etmek, görüşmeleri başlatmak ve bitirmek, söz vermek, gündem maddelerini ve önerileri oylatmak, oylama sonuçlarını tespit etmek ve tutanakların tanzim edilmesini sağlamak, konuşma hakkını kötüye kullananların sözlerinin kesilmesi veya toplantının huzurunu bozanların toplantıdan çıkarılmasını genel kurulun onayına sunmak da başkanın görevleri arasındadır.

A. Genel Kurul Toplantısının Yönetilmesi

Toplantı başlamadan önce toplantı nisabının sağlanıp sağlanmadığının tespiti yönetim kurulu başkanının görevidir. Toplantıya başladıktan sonra ise bu görev toplantı başkanınca yerine getirilmektedir.12

Toplantı başkanınca, görevlerinin icrası kapsamında; ilk olarak toplantıya katılabilecekler listesi ve bu aşamada hukuki niteliği hazır bulunanlar listesine dönüşen listenin usulünce düzenlenip düzenlenmediği denetlenmekte, bu sırada toplantı yeter sayısının sağlanıp sağlanmadığı da teyit edilmektedir.

Bu doğrultuda, listenin başkan tarafından imzalanmasının ardından toplantıya devam edilmektedir. Başkan, toplantının mevzuata, esas sözleşmeye ve iç yönergeye uygun ilerlemesini sağlamakla yükümlüdür. Bu doğrultuda, gündemdeki bir konunun görüşülmesine başlanmadan evvel, henüz görüşülüp karara bağlanmış bir konunun tutanağa işlenip işlenmediği; eğer işlenmişse, pay sahipleri veya temsilcilerinin gerçek iradelerinin tutanağa yansıtılıp yansıtılmadığı hususları denetlenir.13

B. Toplantı Gündeminin Görüşülmesi, Müzakere ve Oylamada Başkanın Rolü

Gündem, kanunun çağrı yetkisi tanıdığı organ veya kişilerce belirlenebilmektedir. Bununla birlikte, mahkemenin genel kurulun toplantıya çağrılmasına karar vererek, toplantı gündemini belirlemesi mümkündür. Genel kurul toplantı başkanının ya da pay sahiplerinin, genel kurul gündemini belirleyebilmeleri mümkün değildir.

Toplantı başkanının gündemi değiştirme, sırasını bozma, gündemden herhangi bir maddeyi çıkarma yetkisi olmadığı, müzakere edilmesi gereken gündem maddeleri varken toplantıyı kapatma yetkisi de bulunmamaktadır.

Genel kurulda gündeme bağlı kalınarak görüşme yapılmasını ve oy kullanılmasını sağlamak ve pay sahiplerine bildirilen gündem metni haricindeki konuların görüşmeye açılmamasını sağlamak işleri, toplantı başkanı tarafından yerine getirilmektedir.

Toplantı başkanlığınca yapılan ilk hazırlığın ardından, gündem genel kurula okunmaktadır. Toplantının çağrısız yapılışına, toplantıya katılması gereken kişilerin yokluğuna veya katılmaması gereken kişilerin varlığına, gündemin sırasına, azınlık tarafından finansal tablolar ve finansal tablolarla bağlantılı konuların ertelenmesine ve toplantı öncesinde karşılanmayan taleplere ilişkin ilk itirazlar ve gündeme eklenmesi talep edilen konular ya da gündemden çıkarılması istenen konulara ilişkin öneriler alınarak, değerlendirilir. Akabinde gündemin görüşülmesine geçildiği, hazır bulunanlara bildirilmektedir. Bu yönleriyle, genel kurul toplantı başkanının en önemli görevlerinden birisi de gündem konularının usulünce karara bağlanmasını sağlayarak, anonim şirketin hukuki iradesinin oluşturulmasına katkı sağlamaktır

Toplantı başkanının aynı zamanda pay sahibi olması durumunda, gündemin sırasına yönelik kendisinin de öneri vermesi ve bu doğrultuda oy kullanması mümkündür. Ancak toplantı başkanının gündemin sırasını kendi kararıyla değiştirebilmesi mümkün değildir.

Gündeme madde eklenmesi, pay sahiplerince görüşülmesi istenen bir konuda verilecek önerinin, önce toplantı başkanlığına ulaşmasına, ardından başkan tarafından toplantı mevcudunun, öneri konusunun ve öneriyi veren kimsenin pay sahibi ya da yetkili temsilci olup olmadığının denetlenerek oylamaya sunulmasına bağlıdır. Bu yönde bir önerinin, toplantı başkanlığınca, hukuken gerekli olmadığı halde keyfi olarak geri çevrilmesi; öneri sunma hakkının, katılım hakkının uzantısı olması sebebiyle hukuka aykırıdır.

1. Pay Sahiplerinin Toplantıdan Çıkarılması Hususunda Başkanın Takdir Yetkisi Olup Olmadığı Sorunu

Genel kurul toplantıları, pay sahiplerinin katılma hakkı, oy hakkı, bilgi edinme hakkı gibi önemli haklarını kullandıkları bir toplantıdır. Dolayısıyla aktif bir şekilde katılabilmeleri gerekmektedir. Ancak toplantı düzenin bozulması ve güvenliğin ihlal edilmesi gibi durumlarda pay sahiplerinin son çare olarak toplantıdan çıkarılabilecekleri kabul edilmiştir.

Toplantı başkanın pay sahiplerini toplantıdan çıkarma yetkisini tek başına kullanabileceğini savunan görüşler14 olmakla birlikte, genel kurulunun kurul olarak bu yetkiyi kullanabileceğini savunan görüşler de mevcuttur.15

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi 2018/737 esas, 2018/1512 karar sayılı ve 13/12/2018 tarihli bir kararında toplantı başkanın bu görevi tek başına yapmaya yetkili olduğu ifade edilmiştir.

Yargıtay ise 2019 tarihli bir kararında16 pay sahibi ya da temsilcisinin haksız olarak toplantıya alınmaması durumunda bu genel kurulu kararına karşı iptal davası açılabileceği ancak sırf toplantıya alınmamasının tek başına iptal sebebi olarak nitelendirilemeyeceği yönünde karar vermiştir.

Kanaatimce toplantı başkanın görevleri arasında toplantı nizamının korunmasını sağlamak olduğunu da kabul edersek, başkanın tek başına pay sahiplerini toplantıdan çıkarma görev ve yetkisini haiz olduğunu kabul etmek gerekmektedir. Ancak başkan bu yetkiye son çare olarak başvurmalı, pay sahibinin oy hakkı ve katılım hakkını haksız yere ihlal etmemelidir.

2. Kararların Oylanmasında Başkanın Rolü ve Başkana Üstün Oy Hakkı Tanınıp Tanınamayacağı Sorunu

Öğretide toplantı başkanına üstün oy hakkı tanınması konusunda farklı gerekçelerle mümkün olmadığından bahsedilmektedir.

Tekinalp, genel kurulda oylama sonucunun eşitliği göstermesi halinde, toplantı başkanına üstün oy hakkı tanıyan esas sözleşme hükmünün TTK m. 434/1 hükmüyle çelişki oluşturacağını ve bu sebeple kararın geçersiz olacağını savunmaktadır. 434’üncü maddede; pay sahiplerinin oylarını payların toplam itibari değeriyle orantılı olarak kullanılabileceği düzenlenmiştir. Bu sebeple başkana sütün oy hakkı tanınamayacaktır.17

Tekil, bu konuda İsviçre Federal Mahkemesi’nin 1969 tarihli bir kararında, Kanun’un çizdiğ sınırlara aykırı olmamak şartıyla sözleşme serbestisi ilkesi gereğince, esas sözleşmeyle toplantı başkanına üstün oy hakkı tanınmasını kabul ettiğini belirtmiştir.18

Ülgen ise TTK’nin 418/2. maddesinde ifade edilenin oyların eşit çıkması halinde aslında olumsuz yani önerinin reddi yönünde bir kararın oluşacağını ifade etmektedir. Yazar bu sebeplerle, oyların eşit çıkması halinde, toplantı başkanına üstün oy hakkı tanınmasının olanaklı olmadığını belirtmektedir.19

Bununla beraber oyların eşit çıkması halinde, tekrar oylama istenmesi de mümkündür. Ancak, oyların eşit çıkmasının ardından tekrar oylama yapılması için öncelikle bu yöndeki önerinin, toplantıda hazır bulunanların oybirliği ile kabul edilmesi gerekmektedir.

C. Tutanağın Düzenlenmesi ve Tescili

Toplantı tutanağının düzenlenmesine ilişkin olarak Yönetmeliğin 26’ncı maddesinde ayrıntılı bir düzenleme mevcuttur.

Yönetmelik – MADDE 26 – “(1) Genel kurul toplantısında yapılan görüşmeler ve alınan kararlar, toplantı başkanlığı tarafından tutanağa yazılır. Genel kurul tutanağı, toplantı mahallinde ve toplantı sırasında en az iki nüsha olarak düzenlenir. Tutanak, toplantı başkanlığı (Değişik ibare:RG-9/10/2020-31269) ile Bakanlık temsilcisi bulunması zorunlu olan veya 32 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca talep üzerine Bakanlık temsilcisi görevlendirilen toplantılarda Bakanlık temsilcisi tarafından imzalanır. Tek pay sahipli şirketlerde toplantıda hazır bulunan pay sahibinin veya temsilcisinin de toplantı tutanağını imzalaması zorunludur.

(5) Toplantı başkanının, (Değişik ibare:RG-9/10/2020-31269) Bakanlık temsilcisi bulunması zorunlu olan veya talep üzerine Bakanlık temsilcisi görevlendirilen toplantılarda Bakanlık temsilcisinin veya tek pay sahipli şirkette hazır bulunan pay sahibinin veya temsilcisinin imzalamadığı toplantı tutanakları geçersizdir.”

Toplantı başkanı, genel kurul toplantı tutanağının bir nüshasını ve hazır bulunanlar listesi dahil toplantı ile ilgili diğer tüm belgeleri, derhal şirkete (hazır bulunan yönetim kurulu üyelerinden birine) teslim eder.

Bir nüshasını ise katılması halinde Bakanlık temsilcisine teslim eder.

Ardından TTK madde 422 uyarınca; tutanağı ticaret sicil müdürlüğüne tescil ve ilan yükümlülüğü yönetim kurulundadır.

Toplantı başkanın rolü tutanağın imzalanıp kapatılması ve ilgili yerlere teslim edilmesiyle son bulur.

D. Toplantının Ertelenmesi ve Başkanın Rolü

Azlığın istemiyle toplantının başkan tarafından erlenmesine ilişkin düzenleme TTK m. 420’de yer almaktadır.

MADDE 420- “(1) Finansal tabloların müzakeresi ve buna bağlı konular, sermayenin onda birine, halka açık şirketlerde yirmide birine sahip pay sahiplerinin istemi üzerine, genel kurulun bir karar almasına gerek olmaksızın, toplantı başkanının kararıyla bir ay sonraya bırakılır. Erteleme, 414 üncü maddenin birinci fıkrasında yazılı olduğu şekilde pay sahiplerine ilanla bildirilir ve internet sitesinde yayımlanır. İzleyen toplantı için genel kurul, kanunda öngörülen usule uyularak toplantıya çağrılır.”

Toplantı başkanının, talebi inceleme ve değerlendirme yetkisi bulunmamaktadır. Başkanın yetkisi sadece TTK m.420’deki azınlık hakkının kullanılması için gerekli olan esasa ve şekle ilişkin koşulların gerçekleşip gerçekleşmediğinin incelenmesi ile sınırlandırılmıştır. Bu yönde bir talep geldiğinde başkan toplantıyı ertelemek zorundadır. Zira, genel kurulun dahi karar alamayacağı bir konuda toplantı başkanına takdir yetkisi tanımak işin doğasına ve ilgili kanun metninin öngörülüş amacına aykırıdır.20

Yargıtay21 da toplantının ertelenme talebinin başkan tarafından kurulda oylamaya sunulması ve ardından reddedilmesini iptal sebebi yapmıştır.

Avukat Gökçe Aral

İletişim

Bizi Arayın : +90 212 909 86 34

Mail Gönderin : info@ballawfirm.com

whatsApp

Dipnotlar

  1. Ayhan, Rıza/Çağlar, Hayrettin/Özdamar, Mehmet, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021, s. 265. ↩︎
  2. Altaş, Soner. Anonim Şirket Genel Kurul Rehberi, Seçkin Yayınları, 5. Baskı, Ankara, 2018, s. 25. ↩︎
  3. Sarı, Burcu. “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirket Genel Kurul Toplantısına Pay Sahiplerini Davet Usulü Ve İhlalin Sonuçları” Yüksek Lisans Tezi, İzmir Ekonomi Üniversitesi, 2023 , s. 26. ↩︎
  4. Günay, Ece Deniz. Anonim Ortaklık Genel Kurulunun Gündem Kapsamında Toplantıya Çağrılması ile Kurula Katılım ve Temsil Hakkı, 1. Baskı, İstanbul, 2024, s. 105-106. ↩︎
  5. Orbay Ortaç, Nurdan. Anonim Şirket Genel Kurul Toplantı Başkanı. Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2023, s. 59. ↩︎
  6. Azarkan, Necat. “Anonim Şirket Genel Kurul Toplantılarının Yönetimi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 17-18, Sayı: 26-27-28-29, Yıl: 2012-2013, s. 81. ↩︎
  7. Orbay Ortaç, Nurdan. Toplantı Başkanı, s. 26. ↩︎
  8. Azarkan, Necat. Toplantının Yönetimi, s. 73. ↩︎
  9. Orbay Ortaç, Nurdan. Toplantı Başkanı, s. 31. ↩︎
  10. Azarkan, Necat. Toplantının Yönetimi, s. 85. ↩︎
  11. Orbay Ortaç, Nurdan. Toplantı Başkanı, s. 35. ↩︎
  12. Akteke, Mustafa Yasir. Anonim Ortaklık Genel Kurulunun İbraya İlişkin Kararlarında Yetersayılar. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (NEÜHFD), Cilt: 6 Sayı: 2 Yıl: 2023, s. 643. ↩︎
  13. Güler, Erdem. “ Anonim Şirketlerde Genel Kurul Gündemi Ve Genel Kurul Kararlarının Geçerliliği Üzerindeki Sonuçları” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sebahattin Zaim Üniversitesi, 2024, s. 50. ↩︎
  14. Ömer Teoman, “Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Genel Kuruldan Çıkarılması”, Tüm Makalelerim (1971 2001), İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2012, s. 67. Naklen: Orbay Ortaç, Nurdan. Toplantı Başkanı, s. 173. ↩︎
  15. Arslanlı Halil. Anonim Şirketler Fakülteler Matbaası, 1959, s. 42. Naklen: Orbay Ortaç, Nurdan. Toplantı Başkanı, s. 173. ↩︎
  16. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2017/4647 esas, 2019/3855 Karar sayılı ve 16/05/2019 tarihli kararı – https://karararama.yargitay.gov.tr/ erişim tarihi 19/05/2025. ↩︎
  17. Tekinalp, Poroy ve Çamoğlu, Ortaklıklar II, 21, N. 961a. Naklen: Güler, Erdem. Gündem. s. 106. ↩︎
  18. Tekil, Fahiman. 1993. Anonim Şirketler Hukuku. İstanbul: Tekil Yayıncılık, s. 214 Naklen: Güler, Erdem. Gündem. s. 107. ↩︎
  19. Hüseyin Ülgen, “Anonim Ortaklıklarda Genel Kurul Başkanının Üstün Oyu”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C.6, S. 4 (1972): 685. Naklen: Güler, Erdem. Gündem. s. 107. ↩︎
  20. Yasan, Mustafa. Arı, Beyza. “ Anonim Şirketlerde Bir Azınlık Hakkı Olarak Finansal Tabloların Görüşülmesinin Ertelenmesini Talep Etme Hakkı ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar (TTK m. 420)”, Trabzon Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, Eylül 2024, s. 198. ↩︎
  21. Y.11. HD, E. 2013/12519 K. 2014/2803 18.02.2014 tarihli kararı. https://karararama.yargitay.gov.tr/ erişim tarihi 19/05/2025. ↩︎