Deport Ne Demek? Sınır Dışı Etme Nasıl Kaldırılır?

I. Deport Ne Demek? Sınır Dışı Etme Ne Demek?

Deport ne demek? Deport ; Türkiye’de bulunan yabancı bir kişi için kanunda sayılan; kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturma, vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşılması ve diğer nedenlerle verilen sınır dışı kararı için kullanılan terimdir. Deport ile sınır dışı aynı anlamda kullanılmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişiler yabancı olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de bulunan yabancı kişi için kanunda sayılan durumlardan biri söz konusu ise, kişinin sınır dışı edilmesine – deport – karar verilmektedir. Ve kişi hakkında Türkiye’ye girme yasağı tesis edilmektedir. Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancılar, menşe ülkesine veya transit gidebilmektedir. Ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilmektedir. Türkiye’ye girme yasağının ne kadar süre ile devam edeceği ise kişinin sınır dışı edilme sebebine göre değişmektedir.

Sınır dışı etme – deport – kararı, Genel Müdürlüğün talimatı üzerine veya resen valiliklerce alınır. Karara süresi içinde itiraz edilmemesi halinde karar kesinleşir ve icrası gerçekleşir. Kararın değerlendirmesi ve karar aşaması en fazla 48 saat sürer. Hangi hallerde sınır dışı etme kararı verilebileceği kanunun 54. maddesinde düzenlenmiştir.

II. Kimler Hakkında Deport Kararı Verilebilir?

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54’üncü maddesinde sayılan hallerden bir veya birkaçının oluşması durumunda, aynı kanunun 55’inci maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, valilik sınır dışı etme kararı almak zorundadır.

Hakkında sınır dışı etme kararı alınacak yabancılar şunlardır:

  • 5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler,
  • Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar,
  • Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar,
  • Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar,
  • Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar,
  • Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler,
  • İkamet izinleri iptal edilenler,
  • İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilecek gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler,
  • Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler,
  • Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler,
  • Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler,
  • Uluslararası koruma başvurusu reddedilen,
  • Uluslararası korumadan hariçte tutulan,
  • Başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen,
  • Başvurusunu geri çeken,
  • Başvurusu geri çekilmiş sayılan,
  • Uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar,
  • İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar,
  • Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler.

Ayrıca (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında olduğu değerlendirilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında da uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilecektir.

III. Kimler Hakkında Deport Kararı Verilmez?

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesi kapsamında olsa dahi hakkında sınır dışı etme kararı alınmayacak yabancılar şunlardır:

  • Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar,
  • Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler,
  • Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkanı bulunmayanlar,
  • Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları,
  • Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları.

Sayılan haller kapsamına dahil olup olmadığına dair değerlendirme, her yabancı için ayrı yapılmaktadır. Kanunun 46. maddesi gereği bu kişilere insani ikamet izni verilecektir. Ayrıca, belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları da istenebilmektedir. Söz konusu halin sona ermesi durumunda ise yabancı kişi hakkında sınır dışı etme kararı alınır.

IV. Sınır Dışı Etme – Deport – Kararına Karşı Ne Yapılabilir?

Sınır dışı etme kararı – deport – , gerekçesiyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilmektedir. Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancı, bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilcisi, kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilmektedir.

V. İdare Mahkemesinde Dava Açılması

Deport İtiraz Süresi

Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde idare mahkemesine başvurabilmektedir. Bu 7 günlük süre hak düşürücü nitelikte olduğundan sürenin geçmesinden sonra sınır dışı etme kararına itiraz edilmesi mümkün olmayacaktır. Karara itiraz süresi dolmadan kişi Türkiye’den sınır dışı edilemez. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirir.

Deport Davası Açılırsa Yabancı Sınır Dışı Edilemez.

İdare mahkemesinde süresi içinde açılan dava ile sınır dışı etme kararının yürütülmesi durdurulmaktadır. Kişi kendi talep etmedikçe, dava sonuçlanıncaya dek sınır dışı edilememektedir. Mahkemeye yapılan başvurular on beş gün içinde sonuçlandırılmaktadır. İdare mahkemesinin verdiği karar kesin olup karara itiraz edilmesi mümkün değildir. Ancak bu halde iç hukuk yolları tüketilmiş olacağından; idare mahkemesi tarafından verilen kararın haksız ve hukuka aykırı olduğunu düşünen kişi, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapabilecektir.

VI. Terke Davet Nedir?

Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancılara, kararda belirtilmek kaydıyla, Türkiye’yi terk edebilmeleri için on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre verilmektedir. Türkiye’yi terk için süre tanınan kişilere, hiçbir harca tabi olmayan “Çıkış İzin Belgesi” verilmektedir.

Süresi içinde ülkeyi terk eden yabancılar hakkında ülkeye giriş yasağı kararı alınmayabilmektedir. Süresi içinde ülkeyi terk etmeyen yabancılar ise idari gözetim altına alınır.

Türkiye’yi terke davet edilmeyecek ve terk için söz konusu süre uygulanmayacak olan kişiler şunlardır:

  • Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
  • Yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlal edenler,
  • Sahte belge kullananlar,
  • Asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlar veya aldığı tespit edilenler,
  • Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.

VII. Sınır Dışı Etme – Deport – Kararı Nasıl Uygulanır?

Geri gönderme merkezindeki yabancılar, kolluk birimi tarafından sınır kapılarına götürülmektedir. Geri gönderme merkezlerine sevk edilmesine gerek kalmadan sınır dışı edilecek olan yabancılar, Genel Müdürlük taşra teşkilatının koordinesinde kolluk birimlerince sınır kapılarına götürülmektedir.

Genel Müdürlük sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak uluslararası kuruluşlar, ilgili ülke makamları ve sivil toplum kuruluşlarıyla da iş birliği yapabilmektedir.

VIII. Masraflar

Yabancıların pasaportları veya diğer belgeleri, sınır dışı edilinceye kadar tutulabilmekte ve sınır dışı işlemlerinde kullanılmak üzere biletleri paraya çevrilebilmektedir.

Sınır dışı edilecek yabancıların seyahat masraflarının kendilerince karşılanması esastır. Yabancının mevcut parası seyahat masraflarını karşılamaya yetiyorsa, seyahat masraflarının tamamı kendisi tarafından karşılanmaktadır. Artan tutar yabancıya bırakılmaktadır. Yabancının hiç parası bulunmuyorsa seyahat masrafları genel müdürlük tarafından karşılanır. Ancak yabancının bir miktar parası yoksa ve mevcut parası seyahat masraflarının tamamını karşılamaya yetmiyorsa;

  1. Seyahat masrafları Genel Müdürlükçe karşılanmaktadır. Ve yabancının mevcut parası Genel Müdürlükçe her mali yıl başında belirlenen sınır dışı edilecek yabancıların temel gereksinimlerini karşılamaya yetecek tutar kadar kısmı kendisine bırakılarak artan kısmı seyahat masrafları karşılığında Hazineye gelir kaydedilmektedir.
  2. Yabancının mevcut parası temel gereksinimleri karşılamaya yetecek tutarın altındaysa seyahat masrafının tamamı Genel Müdürlükçe karşılanmaktadır. Ve mevcut parası kendisine bırakılmaktadır. Sınır dışı seyahat masrafları geri ödenmediği sürece; yabancının Türkiye’ye girişine izin verilmeyebilmektedir. Yabancı hakkında başka bir yasak konulmamışsa, masrafları ödemesi şartıyla sınırlama kaldırılmaktadır. Ve vize umumi hükümleri çerçevesinde ülkemize girişlerine izin verilmektedir.
Sınır dışı etme sebebiyle gerçekleşen masraflar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usülündeki  Kanunun (AATUK) 1. maddesi uyarınca bir amme alacağıdır. Ve maliye veznelerince tahsil edilmektedir. Aynı kanunun 104. maddesi gereği, borçlu yabancı memlekette bulunduğundan, bu alacak için zamanaşımı işlemeyecektir. Bu sebeple yabancı hakkında süresiz bir tahdit girilmesine engel bulunmamaktadır.

Gerçek veya tüzel kişiler, kalışlarını veya dönüşlerini garanti ettikleri yabancıların sınır dışı edilme masraflarını ödemekle yükümlüdür.

Yabancıyı izinsiz çalıştıran işveren veya işveren vekillerinin, yabancının sınır dışı edilme işlemleri konusundaki yükümlülükleri hakkında 6735 sayılı Uluslararası İş Gücü Kanunun 23/5. maddesi ile 9. maddesi hükümleri uygulanmaktadır. Bu hükümler çerçevesinde çalışma izni bulunmayan yabancı çalıştıran işveren veya işveren vekiline her bir yabancı için 6.000,00 TL ceza verilmektedir.

İşveren veya işveren vekili, çalışma izni bulunmayan yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorundadır. Bu gider, masraf ve harcamaların Göç İdaresi Genel Müdürlüğü bütçesinden karşılanması halinde, madde hükmü gereğince ödenen tutarlar, işveren veya işveren vekilinden tahsil edilecektir.

Avukat Ece Deniz Vardar

Yabancılar Hukuku Yayınları

İletişim

Bizi Arayın : +90 212 909 86 34

Mail Gönderin : info@ballawfirm.com

whatsApp →

Ece Deniz Vardar hukukun bir çok alanında müvekkillerine profesyonel avukatlık hizmeti sunmaktadır. BAL Avukatlık Bürosu'nun geniş çaplı hukuk hizmetlerinde aktif rol almaktadır.