Boşanmada Mal Paylaşımı

Ece Deniz Vardar

I. Boşanmalar Mal Paylaşımı Nasıl Olur?

Mal rejimi, eşlerin evlilik birliğinde elde ettiği malvarlıklarının kullanılma şekli, borçlarından ne şekilde sorumlu olacağı ve mal rejimi sone erdiğinde malvarlıklarının nasıl paylaştırılacağı durumlarını belirlemektedir. Boşanmada mal paylaşımı, Türk Medeni Kanunu’na göre Edinilmiş Mallara Katılma rejimine göre yapılmaktadır. 01/01/2002 tarihinden önce Mal Ayrılığı Rejimi geçerliydi. Bu sebeple evlilik içerisinde satın alınanlar kimin üzerine kayıtlıysa, mal ona ait sayılmaktaydı.

01/01/2022’den sonra Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi kabul edilmiştir. Evlilik birliği içinde edinilen malların eşlerin ortak malları olduğu kabul edilmiştir. Eşler, başka bir mal rejimi seçmedikleri sürece aralarında geçerli olacak mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Bunun yanı sıra 01/01/2002’den önce yapılan evliliklerde 01/01/2002’ye kadar evlilik birliği içerisinde alınan mallar için hala mal ayrılığı rejimi uygulanmaktadır.

Eşler arasındaki mal rejiminin sona erme şekilleri;

  • Eşlerden birinin ölümü,
  • Eşlerin başka bir mal rejimini kabul etmesi,
  • Boşanmaları,
  • Mahkeme tarafından evliliklerinin iptal edilmesidir.

Boşanmada mal paylaşımının yapılması için, boşanma davasının sonuçlanmasından sonra veya boşanma davasıyla birlikte mal paylaşımı davası açılmaktadır. Eşlerin malları, kişisel ve edinilmiş mal olarak ikiye ayrılmaktadır. Boşanma davasından sonra mal paylaşımı sırasında taraflar birbirlerinden Katılma Alacağı ve Değer Artış Payı Alacağı talebinde bulunabilmektedir.

Mal paylaşımı esas olarak kişisel malların tarafların kendisinde kalması, evlilik birliği içerisinde edinilmiş malların ise ikiye bölünmesi şeklinde hesaplanmaktadır.

II. Edinilmiş Mal Nedir?

Edinilmiş mal, her eşin evlilik birliği süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Malvarlığının, mal rejimi süresince elde edilmesi gerekmektedir. Medeni Kanun’un 219’uncu maddesine göre; Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:

  1. Çalışma karşılığı olan edinimler,
  2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
  3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
  4. Kişisel mallarının gelirleri,
  5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Eşlerden birinin emeğinin karşılığı olarak işten elde ettiği kazançlar, maaş, ikramiye ve ikramiyesi, edinilmiş maldır. Kişisel mal olan taşınmazlardan gelen kiralar, SGK tarafından çalışma gücü veya yardım amacıyla verilen ödemeler, ve bu gelirlerden herhangi biriyle alınmış olan taşınmaz mallar edinilmiş mal olarak sayılmaktadır.

Bankadaki para edinilmiş mal mıdır? Bankadaki para da yukarıdaki herhangi bir gelirle elde edildiyse edinilmiş maldır. Fakat bankadaki para, miras yoluyla intikal ettiyse edinilmiş mal değildir. Kişisel mallarınızı satarak elde ettiğiniz bir paraysa da edinilmiş mal değildir.

Mal paylaşımı davası sırasında eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan olağan hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar ve bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler edinilmiş mal olarak sayılmaktadır.

Sosyal güvenlik ödemelerinin edinilmiş mal kapsamında sayılması için evliliğin devamı süresince paranın ödenmesi gerekmektedir. Mal rejimi sona erdiğinde, ödemeye daha hak kazanılmamışsa ilerde yapılacak ödemenin hesaplamaya katılması mümkün değildir.

III. Kişisel Mal Nedir?

Türk Medeni Kanunu’nun 220’nci maddesine göre; Kişisel mallar:

  1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
  2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
  3. Manevi tazminat alacakları,
  4. Kişisel mallar yerine geçen değerlerdir.
Boşanmada hangi mallar paylaşılmaz sorusunun cevabı kişisel mallardır.
  • Eşlerin evlilikten önce sahip olduğu malvarlığı değerleri,
  • Miras kalmış olan malvarlığı değerleri,
  • Bağışlama ile kazanılan malvarlıkları veya para,
  • Manevi tazminat alacakları kişisel mallarıdır.

Bunlar mal rejimi sırasında eşlerin kendilerinde kalır. Kişisel malları satarak aldıkları herhangi bir mal söz konusuysa da hesaba katılarak kendilerine iade edilmektedir.

IV. Mal Paylaşımı Davası

Mal paylaşımı davası, tarafların evlilik süresince edindikleri tüm mallarının paylaşıldığı davadır. Dava, boşanma davasının görüldüğü mahkemede görülmektedir. Boşanma davası ile birlikte de açılabilmektedir. Boşanma davası ile birlikte açılmadıysa boşanma kararı kesinleştikten sonra 10 yıl içinde bu davanın açılması gerekmektedir.

Mal paylaşımı davasında mallar, mal rejiminin sona ermesi anındaki durumlarına göre belirlenmektedir. Her bir eşe ait malvarlıkları mal rejiminin sona ermesi anındaki mevcut durumlarına göre ayrı ayrı belirlenmektedir. İlk olarak her eş kendi kişisel mallarını geri almaktadır. Bu mallar paylaşıma dahil edilmemektedir. Fakat kişisel malı olduğunu iddia eden kişi, bunu ispat etmelidir. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların edinilmiş mal sayılmaktadır. Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilmektedir.

Eşler kişisel mallarını geri aldıktan sonra evlilik süresince birlikte edinmiş oldukları edinilmiş malvarlığı değerleri ile yapılacak hesaplamalar sonucunda ortaya çıkacak artık değer üzerinden malvarlığı üzerine kayıtlı olmayan eşin alacak hakkı doğacaktır. Mal ayrılığı davasında eşlerin ayni talep hakkı değil, şahsi bir alacak hakkı vardır. Mallar değil, malların değerleri paylaşmaya konu olacaktır. Bu sebeple malın kendisi değil, değerinden bir kısmı talep edilebilmektedir.

Eğer bir eşin kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan veya edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallarından ödendiyse tasfiye sırasında denkleştirme istenebilmektedir. Ayrıca eşler bu dava sırasında birbirlerinden Katılma Alacağı ve Değer Artış Payı Alacağı talebinde bulunabilmektedir.

V. Katılma Alacağı Nedir?

Katılma alacağı ile bir eşin malvarlığı değerlerinin bir kısmının diğer eşe verilmesi ile eşler arası mali menfaat dengesi sağlanmaktadır. Edinilmiş malların ikiye bölünmesinde bir eşin malvarlığı olması gerekenin altında olabilir. Bu durumda diğer eşten katılma alacağı talep edebilmektedir.

Her bir eşe ait edinilmiş malların tespitinden sonra, eşlere ait artık değerler bulunmalıdır. Bunun hesaplaması ise;

  • Her eşin mal rejimi sona erdiğinde mevcut olan edinilmiş malların parasal değerleri ile eşlerin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan yaptığı karşılıksız kazandırmalar ile mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla
    yaptığı devirler toplanmaktadır.
  • Bulunan değerden eşlerin kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan veya edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmişse denkleştirmesi yapılmaktadır.
  • Ardından tasfiyede eşlerin edinilmiş mallarının borcu, bulunmuş olan toplam değerden çıkarılmaktadır.
  • Bir eşin, diğer eşten değer artış payı alacağı varsa buna ilişkin değer de alacaklı eşin aktif hanesine yazılarak toplanmaktadır. Değer artış payı borcuna sahip mal, değer artış payı borçlusu eşin bir edinilmiş malına aitse, buna ilişkin değer borçlu eşin pasif hanesine yazılarak toplam değerden çıkarılmaktadır.
  • Her bir eş için ayrı olarak yapılan bu toplama ve çıkarma işlemleri yapıldıktan sonra ortaya çıkan değerler, eşlere ait artık değerlerdir. Kural olarak, her eş diğer eşin artık değerinin yarısı üzerinde katılma alacağına sahiptir.
  • Eşlerin karşılıklı katılma alacakları takas edilecektir. Ve daha fazla katılma alacağına hak kazanan eşin katılma alacağı almasına mahkeme tarafından hükmedilecektir.

Katılma alacağı, nakit veya taşınmaz yoluyla ödenebilmektedir. Fakat asıl olan, nakit olarak ödenmesidir. Türk Medeni Kanunu’nun 226’ncı maddesinde; “Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir.” hükmüne yer verilmiştir. Çocuklarıyla yaşayan eş, çocukların üstün yararı sebebiyle diğer eşin payını ödeyerek aile konutunun kendisine tahsis edilmesini talep edebilmektedir.

VI. Katkı Alacağı – Değer Artış Payı Alacağı Nedir?

Değer artış payı alacağı;

  • Bir eşin evlilik süresince diğerinin bir mal edinmesine,
  • Malın iyileştirilmesine,
  • Malını korumasına yönelik olarak karşılığından vazgeçmeksizin,
  • Karşılığını tamamen veya uygun miktarda alamaması söz konusuysa ortaya çıkmaktadır.

Bu durumda eş, tasfiye sırasında bu malda edinilmiş ya da kişisel mal olup olmadığı fark etmeksizin ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olmaktadır. Eşin katkısı, malvarlığı ya da emek ile yapılmalıdır. Ve karşılıksız olmamalıdır. Bu karşılığın da ödenmemiş olması gereklidir. Alacağın alınabilmesi için, iddia eden tarafın katkıda bulunduğunu ispatlaması gerekmektedir.

VII. Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Mal Paylaşımı Davası Açılır mı?

Anlaşmalı boşanmada mal paylaşımı, anlaşmalı boşanma protokolü ile de anlaşmalı boşanma sırasında yapılabilmektedir. Fakat mal paylaşımı protokol ile yapılmayabilmektedir. Bu durumda boşanma davasının sonuçlanmasından sonra mal paylaşımı davası açılabilmektedir. Anlaşmalı boşanma protokolü ile mal paylaşımı yapılmamış ise çekişmeli boşanma ile anlaşmalı boşanmanın, mal paylaşımı davası açısından farkı yoktur.

VIII. Boşanmada Mal Paylaşımı Yarı Yarıya Mı Paylaşılır?

Boşanmada mal paylaşımı tamamen yarı yarıya yapılmamaktadır. Kişisel mallar eşlerin kendilerinde kalmaktadır. Fakat edinilmiş mallar, eşlerin paylı mülkiyetindedir ve yarı yarıya paylaşılmalıdır. Fakat edinilmiş mallara kişisel maldan yapılan bir katkı varsa o zaman yarı yarıya paylaşılmayacaktır.

IX. Aldatma Sonucu Boşanma Mal Paylaşımı Nasıl Olur?

Türk Medeni Kanunu’na göre; Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma halinde hakim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilmektedir. Eşler aldatma yani zina sebebiyle boşanırlarsa, aldatan tarafın katılma alacağı hakim tarafından azaltılabilmektedir. Hatta kaldırılabilmektedir. Kaldırılması durumda edinilmiş olan mallar ikiye bölünmemektedir. Bunun yanında edinilmiş malların hepsi aldatılan eşe verilebilmektedir.

Avukat Ece Deniz Vardar

İletişim

Bizi Arayın : +90 212 909 86 34

Mail Gönderin : info@ballawfirm.com

whatsApp →