
I. Genel Olarak
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu, özel bir ilamsız icra yoludur. Prosedürü genel haciz yolundan farklıdır. Esasında kambiyo senetlerine mahsus takip yolları haciz yolu iflas yolu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu yazımızda kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu hakkında bilgi vereceğiz.
Alacaklının, kambiyo senedine mahsus haciz yolu ile takip yapabilmesi için alacağının muhakkak bir kambiyo senedine bağlı olması gerekmektedir. Kambiyo senetleri bono, çek ve poliçedir. Bahsi geçen bu haciz yolu yalnızca bu üç kambiyo senedi bakımından geçerlidir. Diğer kıymetli evraklara dayanarak kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapılamaz.
Alacak hakkı rehinle teminat altında olsa bile alacaklı doğrudan kambiyo senetlerine mahsus takip yoluna başvurabilir. Genel haciz yoluyla takipten farklı olarak rehnin paraya çevrilmesine gerek yoktur.
Kambiyo senedine bağlı bir alacak için mutlaka kambiyo senetlerine özel haciz yoluna başvurmaya gerek yoktur. Alacaklı dilerse genel haciz yoluna da başvurabilecektir. Ancak kambiyo senedine bağlı bir hak genel haciz yoluyla takibe konsa bile kambiyo senetlerine özgü zamanaşımı kuralları uygulanacaktır.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu; sadece takip talebi, ödeme emri ile kesinleşmesi safhaları bakımından kendine özgü düzenlemeler içermektedir. Takibin diğer aşamaları bakımından genel haciz yoluyla takip süreciyle aynıdır.
Kambiyo Senedi Emre Yazılı Senet Bono Örneği;

II. Yetkili İcra Dairesi
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolundaki yetki kuralları genel haciz yoluyla aynıdır. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte borçlunun yerleşim yeri ve ödeme yeri icra dairesi yetkilidir. Alacaklının yerleşim yeri icra dairesi yetkili değildir. 1 Çünkü kambiyo senedine bağlı olan alacak, götürülecek değil aranacak nitelikte bir borçtur.
III. Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Takip Talebi
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip için alacaklı, yetkili icra dairesinde yazılı veya sözlü bir takip talebinde bulunacaktır. Bu takip talebinde genel haciz yoluyla takibe ilişkin kayıtlar bulunmaktadır. Buna ek olarak alacaklı, kambiyo senedinin cinsini, tarihini, numarasını ve kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapmak istediğini belirtir. Takip talebiyle birlikte kambiyo senedine bağlı alacağa ilişkin zamanaşımı kesilmektedir.
Alacaklı, asıl alacakla birlikte temerrüt faizi de talep edebilecektir.
Senet üzerindeki alacak döviz olarak belirtilmişse, yabancı para bu haliyle doğrudan takibe konulamaz. Yabancı paranın vade veya fiili ödeme tarihindeki kur üzerinden Türk parası karşılığı takip başlatılmaktadır.
Takip talebine eklenemsi gereken bazı belgeler bulunmaktadır. Bunlar;
- Kambiyo senedinin aslı,
- Borçlu sayısı kadar kambiyo senedinin alacaklı tarafından onaylı örneği (kısmi ödeme yapılmış olması halinde çekin ön ve arka yüzünün banka tarafından onaylı örneği),
- Alacağın doğumu için protesto çekilmesi gereken hallerde protesto, takip talebine eklenmelidir.
Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Takip Talebi Örnek 10

III. Kambiyo Senedine Mahsus Haciz Yolu İle Takibin Tarafları
1. Alacaklı
kambiyo senedinde takip alacaklısı o senedin yetkili hamilidir. Eğer kambiyo senedi cira edilmemişse lehtar, senedin yetkili hamilidir. Kambiyo senedi ciro edilmişse yetkili hamil, ciro zincirine göre son hamildir.
Kambiyo senedinin yetkili hamli olmayan kişi, takip başlatamaz. İcra müdürü bu talebi reddetmelidir. Ancak her nasılsa takip başlamışsa, borçlu taraf icra mahkemesinde şikayet yoluna başvurabilmektedir.
2. Borçlu
Kambiyo senedinin borçlusu poliçede; poliçeyi kabul eden muhatap, keşideci, cirantalar, bunlar lehine aval verenler, araya girme suretiyle kabul edenler ve bunların yetkisiz veya yetkisini aşan temsilcileridir.
Bonoda borçlu; keşideci, cirantalar, bunlar lehine aval verenler ve bunların yetkisiz veya yetkisini aşan temsilcileridir.
Çekte borçlu; keşideci, cirantalar, bunlar lehine aval verenler ve bunların yetkisiz veya yetkisini aşan temsilcileridir.
Kambiyo senedinin alacaklısı olan yetkili hamil, yalnızca kendisinden önce gelen borçlulra karşı bu takip yoluna girişme hakkına sahiptir. Kendisinden sonra gelen senet borçlularına takip yapamaz.
Kambiyo senedinin borçlusu olmayan kişiye karşı takip yapılamaz. Yapılması halinde icra mahkemesinde şikayet yoluna gidilebilecektir.
IV. Ödeme Emri
Takip talebinin, kambiyo senedinin aslının ve gereken hallerde ödememe protestosunun icra dairesine sunulması üzerine, icra müdürlüğü gerekli incelemeyi yaptıktan sonra borçluya bir ödeme emri gönderir.
İcra müdürlüğü, senedin bir kambiyo senedi olup olmadığını, alacaklının yetkili hamil olup olmadığını, bono veya poliçenin vaedsinin gelip gelmediğini resen inceler. Gerekli şartların oluşması halinde kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip için ödeme emri (örnek no 10) gönderir.
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ödeme süresi tebligatın tebliğinden itibaren 10 gündür. 10 günlük süre dolmadan icra takibi kesinleşmez.
Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Ödeme Emri Örnek 10

IV. İtiraz
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte itiraz, icra mahkemesine yapılmaktadır. İcra dairesine yapılan itirazlar geçersizdir. İtiraz mutlaka dilekçe ile yazılı olarak yapılmalıdır. Sözlü itirazlar geçersizdir. İtiraz süresi ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gündür. Süresi içerisinde icra mahkemesine yazılı bir itirazda bulunmamış olan borçlu 10 gün içerisinde borcu ödemek veya mal beyanında bulunmak zorundadır. Aksi takdirde tazyik hapsine mahkum edilecektir.
Ödeme emrinin tebliği üzerine itiraz sebepleri; icra dairesinin yetkisine itiraz, borcun varlığına veya zamanaşımına uğradığına itiraz ve imzaya itiraz olabilmektedir.
1. Yetki İtirazı
Yetki itirazı, ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 5 gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine yapılmaktadır. Yetkiye ilişkin itirazda bulunan borçlu, yetkili icra dairesini de gösterir. Borçlunun yetki itirazı takibi durdurmaz. Sadece satış işlemini durdurur. Satış aşamasına kadar olan işlemler devam eder.
İcra mahkemesi borçlunun yetki itirazını yerinde görmezse borca ve imzaya ilişkin itirazları incelemeye geçer. Yetki itirazını haklı bulursa borca ve imzaya itirazları incelemeden yetki itrazının kabulüne karar verir. Yetki itirazının kabulüne karar verilebilmesi için borçlunun gösterdiği icra dairesinin gerçekten yetkili olması gerekmektedir.
2. Borca İtiraz
Borca itiraz ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 5 gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine yapılmaktadır. Genel haciz yoluyla takipten farklı olarak itiraz yalnızca yazılı olarak dilekçeyle yapılabilmektedir. Borçlunun borca itirazı satıştan başka hiçbir işlmei durdurmaz. satış aşamasına kadar takip devam eder.
Kambiyo sneetlerine dayanan haciz yoluyla takipte borçlu belli başlı borca itiraz sebeplerini ileri sürebilmektedir. Bunlar, borçlu olmadığı, borcun itfa edildiği yani ödendiği, borcun imhal edildiği (alacaklı tarafından ödenmesi için süre verildiği) ve borcun zamanaşımına uğradığı itirazlarını ileri sürebilir. hemen belirtmek gerekir ki borçlu dilekçesinde belirttiği itiraz sebepleriyle bağldıır.
İcra mahkemesi borca itirazın incelenmesi için en geç 30 gün içinde tarafları duruşmaya çağırır. İnceleme dosya üzerinden yapılmamaktadır. Borcun ödendiğine, itfa veya imhal edildiğine ilişkin resmi veya imzası ikrar edilmiş bir belge getirildiği takdirde hakim borca itirazı kabul eder. Borcun ödendiğine dair sunulan belgede mutlaka senedin vade, tanzim tarihi ve miktarına açıkça atıf yapılmış olması gerekmektedir.
Takip başladıktan sonra borçlu ödeme yapmışsa, alacaklı takibi başlatmakta kötü niyetli olmadığı için tazminata hükmedilmez. İcra mahkemesinde borcun ödendiğine ilişkin tanık dinletilmez ve yemin teklif edilemez.
Hakim henüz duruşma açılamdan yaptığı inceleme sırasında, sunulan belgelerden borcun ödendiği veya var olmadığı kanaatine varırsa tedbiren geçici olarak takibin durmasına karar verebilmektedir.
2. a. Borca İtirazın Kabulü
Borcun olmadığı, itfa evya imhal edildiği, zamanaşımına uğradığı itirazları kanunda öngörülen belgelerden biriyle sabit olunca icra mahkemesi itirazın kabulüne karar verir. Böylece bu kararla takip durur.
Borçlunun talep etmesi halinde alacaklı başlattığı takipte kötü niyteli olması sebebiyle mahkeme tarafından alacağın %20’sinden az olmamak üzere tazminata mahkum edilmektedir.
Borçlunun mahkemeye ibraz ettiği belge altındaki imza alacaklı tarafından inkar edilirse ve inceleme sonucunda imzanın alacaklıya ait olduğu tespit edilirse alacaklı, belgeye ilişkin miktarın %10’u oranında para cezasına mahkum edilmektedir. Borca itirazın kabulüyle yargılama giderleri de alacaklıya yükletilmektedir.
2. b. Borca İtirazın Reddi
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte itiraz takibi durdurmadığından genel haciz yolunda olduğu gibi itirazın kaldırılması da söz konusu değildir.
Borçlu ileri sürdüğü itiraz sebeplerini resmi veya imzası ikrar edilmiş belgeyle ispat edemezse icra mahkemesi borçlunun itirazının reddine karar verir. İtirazın reddiyle birlikte artık satış işlemi de yapılabilmektedir. Verilen ret kararına karşı istinaf kanun yoluna gidilmesi takibi durdurmaz. Takibin durdurulabilmesi için borçlunun takip konusu alacağın tamamına eşit bir teminat göstermesi gerekir.
Alacaklı, icra mahkemesinin çağırmış olduğu duruşmaya gitmezse, mahkeme alacağın itiraz edilen kısmı için takibin geçici olarak durdurulmasına karar verir. Buna karşılık en geç 6 ay içinde duruşma talep ederek borçlunun sunmuş olduğu belegelerdeki imzanın kendine ait olmadığını ispatlayarak takibin devamına ilişkin karar alabilir. İmzanın alacaklıya ait olmadığı anlaşılırsa mahekme borçluyu borç miktarının %10’u oranında para cezasına mahkum eder.
Takip geçici olarak durdurulmuşsa ve yargılama sonucunda borçlu haksız çıkmazsa mahkeme alacaklının talebi olması halinde borçluyu takip konusu alacağın %20’sinden az olmamak üzere tazminata mahkum eder.
Borçlu, itirazının reddi üzerine istirdat veya menfi tespit davası açarsa hükmedilen tazminatın tahsili dava sonuna kadar ertelenmektedir. Borçlu davayı kazanırsa bu tazminatın hükmü kalkar.
İcra mahkemesinde hükmedilen icra inkar tazminatı eda hükmü içerdiği için kesinleşmeden ilamlı takip konusu yapılabilmektedir.
3. İmza İtirazı
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte imza itirazı ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 5 gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine yapılmakatdır. Diğer itiraz sebeplerinde de olduğu gibi imza itirazı da satıştan başka takip işlemlerini durdurmaz.
İmzaya itiraz mutlak def’i olduğundan sadece yetkili hamiline karşı değil, kambiyo senedinin bütün alacaklılarına karşı ileri sürülebilmektedir.
İmzaya itiraz incelemesi mutlaka duruşmalı olarak yapılmaktadır. Ancak mahkeme duruşma öncesi yapacağı incelemede itirazı ciddi bulursa takibin geçici olarak durdurulmasına karar verir.
Borçlunun takip konusu senet altındaki imzaya itiraz etmesi halinde ispat külfeti alacaklıya aittir.
Yargılama sonucunda verilecek karar itirazın kaldırılması değil ancak itirazın reddi veya kabulü şeklinde olabilecektir. Borçlunun mahkemenin duruşma için yaptığı ihtarlı davete icabet etmemesi halinde imza itirazının reddine karar verilmektedir.
3. a. İmza İtirazının Kabulü
Mahkeme yapacağı inceleme soncuunda inkar edilen imzanın borçluya ait olmadığına kanaat getirirse itirazın kabulüne karar verir. İmza itirazının kabulü halinde icra mahkemesi eğer alacaklının kötü niyetli olduğuna ve ağır kusuru bulunduğuna kanaat getirirse alacaklıyı alacağın %20’sinden az olmamak üzere para cezasına mahkum eder.
İcra mahkemesi kararları kesin hüküm teşkil etmemektedir. Bu nedenle alacaklı itirazın kabulü kararı üzerine dilerse genel mahkemede bir alacak davası açabilecektir. Dava açtığı takdirde para cezası bu dava sonuçlanana kadar ertelenir. Davayı kazanması halinde para cezası kalkar. Davayı kazanan alacaklı bu ilama dayanarak alacağın tahsisili için haciz yoluna başvurabilecektir.
3. b. İmza İtirazının Reddi
İnkar edilen imzanın borçluya ait olduğunun anlaşılması halinde imza itirazının reddine karar verilmektedir. Alacaklı, kararın kesinleşmesini beklemeden borçlunun mallarının haczini ve satışını talep edebilmektedir.
İnceleme sonucunda imzanın borçluya ait olduğu tespit edilirse ve öncesinde itiraz üzerine takip geçici olarak durdurulmuşsa mahkeme borçluyu alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere inkar tazminatına ve takip konusu alacağın %10’u oranında para cezasına mahkum eder.
Bu karar üzerine borçlu dilerse yetkili hamile karşı menfi tespit veya istirdat davası açabilmektedir. Dava açtığı takdirde para cezası bu dava sonuçlanana kadar ertelenmektedir. Davayı kazanması halinde para cezası kalkar.
V. Şikayet
Şikayet sebeplerinden önce icra mahmesinin re’sen inceleyebileceği hususların üzerinde durmakta fayda vardır. İcra mahkemesi beş günlük süre içerisinde başka nedenlerle yapılan şikayet ve itiraz üzerine takip dayanağı senedin kambiyo senedi vasfını haiz olup olmadığını ve alacaklının kambiyo senedi bakımından takip alacaklısı olup olmadığını kendiliğinden inceler. İnceleme sonucunda bu şartların yerinde olmadığını görürse takibin iptaline karar verir.
Ancak borçlunun imza inkarından vazgeçmesi veya kısmen borcu kabul etmesi halinde takip dayanağı kambiyo senedi niteliğinde olmasa bile icra mahkemesince takibin iptaline karar verilemez.
1. Beş Gün Süreli Şikayet
Kambiyo senedine mahsus haciz yolunda 5 günlük şikayet süresi, takip dayanağı senedin kambiyo vasfını taşımadağı ve alacaklının kambiyo hukuku gereğince takip hakkına sahip olmadığı durumlarda geçerlidir. Takip dayanağı kambiyo senedi değilse ve alacaklı kambiyo senedinin yetkili hamili değilse, borçlu olmayan kişiye karşı takip yaptıysa, protesto çekmesi gerekirken çekmediyse, borçlu 5 gün içerisinde icra mahkemesine yazılı şikayette bulunarak takibin ispatlini ister. Bu şikayet takibi durdurmaz. Ancak mahkeme geçici olarak takibin durdurulmasına karar verebilmektedir.
2. Yedi Gün Süreli Şikayet
Yukarıda 5 günlük şikayet süresi bakımından sayılan bütün haller dışında 7 günlük şikayet süresi geçerlidir. Önemle belirtmek gerekir ki yedi gün süreli şikayet hallerinde borçlu bu süre içinde başka nedenlerle şikayet yoluna başvurmamışsa, icra mahkemesi re’sen şikayet edilmeyen hususu göz önüne almaz ve takibin iptaline karar vermez.
Bizi Arayın : +90 212 909 86 34
Mail Gönderin : info@ballawfirm.com
- Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/12-741 Esas ve 2019/382 Karar sayılı 02/04/2019 tarihli kararı. “Buna göre bu takip içinde genel yetkili icra dairesi borçlunun bulunduğu yer icra dairesidir (HMK m.9). Kambiyosenetlerine bağlı alacaklar aranacak borçlardan olduğundan (TTK m.755,796) götürülecek borçlar hakkındauygulanabilen TBK’nın 89. maddesinin 1. fıkrası bu alacaklar hakkında uygulanmaz. Başka bir anlatımla alacaklıHMK’nın 10. maddesi uyarınca kendi yerleşim yerinde kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapamaz.” ↩︎