I. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Ölümle Sona Ermesi
01/01/2002 tarihi itibariyle kanuni mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimidir. Edinilmiş mallara katılma rejimi, eşlerin evlilik birliği içerisinde beraberken kendi emekleriyle edinmiş oldukları malların ortak olmasıdır. Her eşin, karşılığını vererek sahip olduğu mal varlığı değerlerinde diğer eşin de bir katkısı olduğu bu mal rejimiyle kabul edilmektedir.
Her eşin edinilmiş mal ve kişisel mal olmak üzere iki mal varlığı grubu vardır. Tasfiyede eşler öncelikle kişisel mallarını geri alır. Ardından edinilmiş mallar yarı yarıya paylaşılmaktadır. Edinilmiş mal ve kişisel mallarla ilgili ayrıntılı bilgi için Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Malvarlığı Değerleri yazımızı okuyabilirsiniz.
Edinilmiş mallara katılma rejimi, boşanma ve evliliğin iptalinin yanı sıra eşlerinden birinin ölümü ile de sona ermektedir. Ölüm anında mal rejiminin sona erdiği kabul edilmektedir. Bununla beraber eşlerden birinin gaipliğine karar verilmesi durumunda da mal rejimi sona ermektedir.
Eşlerden birinin ölmesi halinde sağ kalan eş, ölen eşten katılma alacağı hakkına sahip olabilmektedir. Aynı zaman ölen eş de sağ kalan eşten katılma alacağı hakkına sahip olabilecektir. Ölümle sona eren edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesi ölen eşin terekesinin paylaşılmasının bir ön koşuludur.
II. Katılma Alacağı
Katılma alacağı, evlilik birliği içerisinde edinilen mallarda eşlerin alacak hakkıdır. Sadece nakdi bir değer talep edilebilmektedir. Edinilmiş malların ikiye bölünmesinde bir eşin malvarlığı olması gerekenin altında olursa diğer eşten katılma alacağı talep edebilir. Tasfiye sırasında mevcut olan edinilmiş mallardan; değer artış payı, edinilmiş mala giden kişisel malların karşılıkları ve borçlar çıkarılarak artık değer bulunur.
Daha az artık değer malvarlığı değerine sahip olan taraf, diğerinden söz konusu artık değerin yarısını katılma alacağı olarak talep edebilir. Katılma alacağı, nakit olarak ödenebilmektedir.
Örneğin; Ali ile Ayşe boşanmıştır. Ali’nin banka hesabında maaşından biriktirdiği 100.000-TL ve 50.000-TL mirastan kalma parası (kişisel malı) vardır. Ayşe’nin üstüne evlilik birliği üzerinde kazandığı parayla aldığı 300.000-TL evi vardır. Mal paylaşımı yapılırken;
Ali’nin edinilmiş malı: 100.000-TL
Ali’nin artık değeri: 100.000-TL
Ayşe’nin Ali’nin mallarına katılma alacağı: 100/2= 50.000-TL’dir.
Ayşe’nin edinilmiş malı: 300.000-TL
Artık değeri: 300.000-TL
Ali’nin Ayşe’nin mallarına katılma alacağı: 300/2= 150.000-TL’dir.
Ali’nin Ayşe’ye ödemesi gereken miktar 50.000-TL
Ayşe’nin Ali’ye ödemesi gereken miktar 150.000-TL’dir.
150.000-50.000= 100.000-TL Ayşe’nin Ali’ye ödemesi gereken miktardır.
Ali’nin veya mirasçılarının mal Ayrılığı davasının sonunda alması gereken katılma alacağı 100.000-TL’dir.
Kanundan doğan şahsi hak niteliğinde bir nispi alacak hakkıdır. Edinilmiş malların sürüm değerleri karar tarihine en yakın tarihteki değerleri hesaplamaya esas alınmaktadır. 1
Katılma alacağını talep etme süresi, ölümden itibaren 10 yıldır. 10 yıl sonra alacak, zamanaşımına uğramaktadır. 2
III. Mirasçıların Katılma Alacağı
Türk Medeni Kanununun 236’ncı maddesinde; “Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar.” hükmüne yer verilmiştir. Eşlerden biri öldüğünde sağ kalan eşin mallarında ölen eşin katılma alacağı hakkı olabilecektir. Hak sahibi eşin mirasçıları da bu hakkın alacaklısı sıfatına sahip olacaklardır.
Katılma alacağının alacaklısı eş veya eşlerin mirasçılarıdır. Eşlerden birinin ölümü ile mal rejiminin sona ermesi halinde; ölen eşin mirasçıları, sağ kalan eşten katılma alacağı talep etme hakkına sahiptir. Mirasçılar, dava yoluyla aynı eşlerin birbirlerine açtıkları gibi katılma alacağı talep edebilmektedir.
Her iki eşin de ölmesi durumunda mirasçıların birbirlerinden katılma alacağı talep etme hakkı da bulunmaktadır. Eşlerin birlikte ölmesi durumunda hangisinin diğerinden önce veya sonra öldüğü belirlenemiyorsa aynı anda ölmüş oldukları kabul edilmektedir. Bu durumda eşler birbirinin mirasçısı olamayacaktır. Eşlerin katılma alacakları miras haklarından ayrı olduğundan katılma rejimi birlikte ölüm karinesi gereğince eşlerin ölümü anında sona erecektir. Katılma alacakları da mirasçılarına intikal edecektir. Mirasçılar, katılma alacağı borçlusu eşin mirasçılarından katılma alacağıyla ilgili miras haklarını talep edebileceklerdir. 3
Miras ortaklığının paylaşma ile sona ermesi için öncelikle eşler arasında mal rejiminin tasfiye edilmesi ve katılma alacağının, katılma alacaklısı ve borçlusunun belirlenmesi gerekmektedir. Ölen eşin katılma alacaklısı olması halinde katılma alacağı, alacak hakkı olarak mirasının aktifinde yer alacaktır. Katılma alacağı sağ kalan eşten tahsil edilerek terekeye dahil edilecektir. Katılma alacağı tahsil edilerek terekeye dahil edildikten sonra miras paylaşılacaktır. 4
Mirasçıların tamamı, katılma alacağı davasında davacı olmalıdır. Sağ kalan eş ise davalıdır. Mal rejimi ölümle sona erdiğinden ölenin son yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Görevli mahkeme ise aile mahkemesidir.
Mal grupları hesaba katılarak bilirkişi tarafından ölen eşin katılma alacağı hesaplanacaktır. Ardından katılma alacağını, sağ kalan eşin terekeye ödemesine karar verilecektir.
Bizi Arayın : +90 212 909 86 34
Mail Gönderin : info@ballawfirm.com
Dipnotlar
- Yargıtay 8 Hukuk Dairesinin 2019/5848 Esas, 2019/11381 Karar Sayılı ve 16.02.2019 Tarihli Kararı ↩︎
- Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2013/8-375 Esas, 2013/520 Karar Sayılı ve 17.04.2013 Tarihli Kararı ↩︎
- Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 2010/4114 Esas, 2011/2038 Karar Sayılı ve 11/04/2011 Tarihli Kararı ↩︎
- Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 2021/1524 Esas, 2021/4147 Karar Sayılı ve 20.05.2021 Tarihli Kararı ↩︎